ކެންސަރު: އަވަސް ހައްލަކަށް ގޮވާލާ؛ ފަރުވާގެ ފަރަގު ކުޑަކުރަމާ..!

ޢަބްދުﷲ ޖުނައިދު

04 ފެބުރުއަރީ 2024 - 19:46

3 comments

މިހާރު ކެންސަރު ހުރިތޯ ބަލަނީ ސްކޭން ކޮށްގެން ބަލަނީ

މިއަދަކީ ދުނިޔޭގެ ކެންސަރު ދުވަހުގެ ގޮތުގައި ފާހަނގަކުރާ، އެވޭނުގެ ސަބަބުން އެއްބަޔަކު ލޮލުން ކަރުނަ އަޅަމުންދާ " ކެންސަރު ދުވަސް" އެވެ. ކެންސަރަށް ހާއްސަ ހޮސްޕިޓަލްތަކާއި ލޯކަލް ސްޕެޝަލިސްޓުން ނެތުމުން ކެންސަރުގެ ކޭސްތައް ކަންބޮޑުވާ ވަރަށް އިތުރުވަމުންދާއިރު، ކެންސަރަށް ފަރުވާ ދިނުމުގެ އިންފްރާސްޓްރަކްޗާ އާއި އަތޮޅުތެރޭގައި ޚާއްސަ މެޑިކަލް ޕްރޮފެޝަނަލުން ނެތުމަކީ ކަންބޮޑުވާ ކަމެކެވެ.

ކެންސަރުގެ ކޭސްތައް އިތުރުވަނީ:

ދުނިޔޭގެ ކެންސަރު ބަލީގެ ދުވަސް ފާހަގަ ކުރަމުންދާއިރު، ރާއްޖެ އޮތީ ހުރަސްމަގެއްގައެވެ. ރައްޔިތުންގެ މެދުގައި ކެންސަރު ބަލި ޖެހޭ މީހުންގެ އަދަދު ދަނީ އިތުރުވަމުންނެވެ. ކެންސަރަށް ފަރުވާދޭ ޚާއްސަ ވަސީލަތްތަކާއި ތަޖުރިބާކާރުން ނެތުމުގެ ސަބަބުން ގިނަ ރައްޔިތުންނަށް ވަނީ ވަގުތުން އަދި ފައިދާހުރި ސިއްހީ ފަރުވާ ހޯދުމުގައި ބޮޑެތި ގޮންޖެހުންތަކާ ކުރިމަތިލާން ޖެހިފަ އެވެ.

ފެންވަރު ރަނގަޅު ކެންސަރ ހޮސްޕިޓަލްތަކެއް ބޭނުން:

މުޅި ރާއްޖޭގައި ކެންސަރަށް ޚާއްޞަ ހޮސްޕިޓަލްތައް ޤާއިމުކުރުމަށް އިސްކަން ދިނުމަށް ރައްޔިތުންނާއި، ސިއްހީ ދާއިރާއަށް ވަކާލާތުކުރާ ފަރާތްތަކާއި، ކަންބޮޑުވާ ފަރާތްތަކުން ދަނީ އެކި ސިފަސިފާގައި ސަރުކާރަށް އިލްތިމާސް ކުރަމުންނެވެ. މިފަދަ ވަސީލަތްތައް ނެތުމުގެ ސަބަބުން ކެންސަރަށް ކޮންމެހެން ބޭނުންވާ ފަރުވާތަކަށް ރާއްޖެއިން ބޭރަށް ދަތުރުކުރަން ޖެހުމުން ބަލިޖެހިފައިވާ އާއިލާތަކަށް ޖަޒުބާތީ އަދި މާލީ ގޮތުން ނާޖާއިޒު ބުރަތަކެއް ކުރިމަތިވެ އެވެ. ކެންސަރަށް ފަރުވާ ދިނުމަށް ބޭރުގައުމުތަކަށް އާސަންދަ އަދި އެންސްޕާ އާއި ޒަކާތު ފަންޑުން ދިވެހި ރައްޔިތުން ފޮނުވުން ހުއްޓާލައި އަމިއްލަ ގައުމުގައި މިފަރުވާތައް ދެވެން އެބަޖެހެއެވެ.

ކެންސަރުގެ ޚާއްޞަ ޑޮކްޓަރުންނަށް:

ކެންސަރު ހޮސްޕިޓަލްތަކަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ބޭނުންވާ ކަންކަމުގެ އިތުރުން އޮންކޮލޮޖީއަށް ޚާއްސަ ލޯކަލް މެޑިކަލް ޕްރޮފެޝަނަލުން ހޯދައި ތަމްރީނު ކުރުމަށް ވެސް އެބަޖެހެއެވެ. ކެންސަރުގެ ސްޕެޝަލިސްޓުން ނެތުމުން ބަލިމީހުންނަށް ކުރިމަތިވާ ގޮންޖެހުންތައް އިތުރަށް ބޮޑުވެ، ގިނަ ފަހަރަށް ރާއްޖެއިން ބޭރުން ތަޖުރިބާ ހޯދަން ޖެހޭތީ ސިއްހީ ވަސީލަތްތަކަށް ކުރާ ބުރަ އިތުރުވެގެންދެ އެވެ.

މާލީ ބުރައާއި އަދި ޖަޒުބާތީ ހިތާމަ:

ލޯކަލް ކެންސަރު ކެއާ ފެސިލިޓީތައް ނެތުމަކީ ރާއްޖެއިން ބޭރުގައި ފަރުވާ ހޯދާ ފަރުދުންނަށް މާލީ ބުރައެއް އުފުލުމުގެ އިތުރުން ބަލިމީހުންނާއި އެމީހުންގެ އާއިލާތަކުގެ ޖަޒުބާތީ ދުޅަހެޔޮކަމަށް ވެސް ގެއްލުން ލިބޭ ކަމެކެވެ. ކެންސަރުގެ އަސަރު ކުރާ މީހުންނަށް ކުރިއަށް އޮތްތަނުގައި ޖަޒުބާތީ އެހީތެރިކަމާއި ކައުންސެލިންގ ދިނުމުގެ ބޭނުންތެރިކަން މުހިއްމުކަން ފާހަގަކުރަމެވެ.

ސަރުކާރަށް އަމަލުކުރުމަށް އިލްތިމާސް:

ހާލަތުގެ ގްރެވިޓީ ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް ފެންނަމުންދާއިރު، ރައްޔިތުންނާއި ވަކާލާތުކުރާ ޖަމާއަތްތަކުން ސަރުކާރަށް ގޮވާލާ މިންވަރު ޑޭޓާބޭސްއިން ފާހަގަވެފައި ނެތަސް، ޑިމޮކްރަސީގެ ތިންވަނަ ބާރުގެ ޒިންމާ އަދާކުރުމުގެ ގޮތުން ސީދާ ރާއްޖޭގެ ސަރުކާރަށް އިލްތިމާސް ކުރަނީ މިކަމުގައި އަވަސް ފިޔަވަޅު އެޅުމަށެވެ. ކެންސަރު ހޮސްޕިޓަލްތައް ގާއިމްކުރުމަށް ވަސީލަތްތައް ދޫކުރުމާއި އޮންކޮލޮޖީއަށް ޚާއްސަ ލޯކަލް ޑޮކްޓަރުން ތަމްރީނުކުރަން އެބަޖެހެ އެވެ.

ކެންސަރު ޖެހުމުން ރައްކާތެރިވުމާއި، އަވަހަށް ދެނެގަތުމާއި، ފަރުވާ ދިނުމަށް ފުރިހަމަ ގައުމީ ސްޓްރެޓެޖީއެއް އެކުލަވާލުމަކީ ކެންސަރުގެ ބަލިތައް އިތުރުވަމުންދާ މިންވަރު ހުއްޓުވުމަށް ކޮންމެހެން ކުރަންޖެހޭ ކަމެއް ކަމަށް ބެލެވެ އެވެ.

ކެންސަރަށް ފަރުވާ ދިނުމުގެ މޮޑެލްތަކުގެ ދުނިޔޭގެ މިސާލުތައް: ސިންގަޕޫރާއި އޮސްޓްރޭލިއާ އަދި ކެނެޑާ ފަދަ ކާމިޔާބު ކެންސަރ ކެއާ މޮޑެލްތަކުން އެނގެނީ ކެންސަރަށް ޚާއްސަ ހޮސްޕިޓަލްތަކާއި ތަމްރީނު ލިބިފައިވާ ސްޕެޝަލިސްޓުންގެ ހެޔޮ އަސަރެވެ.

ކެންސަރު ބަލީގެ ކޭސްތައް 2050 އަށް 77 ޕަސެންޓް އިތުރުވާނެ: ޑަބްލިޔުއެޗްއޯ

ކެންސަރު ޖެހޭ މީހުންގެ އަދަދު އިތުރުވަމުން ދާއިރު 2050 ވަނަ އަހަރު އަލަށް މި ބަލި 35 މިލިއަން މީހުންނަށް ޖެހޭނެ ކަމަށް ލަފާކުރެވޭ ކަމަށާއި މިއީ 2022 ވަނަ އަހަރުގެ އަދަދާ އަޅާބަލާއިރު 77 ޕަސެންޓުގެ އިތުރުވުމެއް ކަމަށް ދުނިޔޭގެ ސިއްހަތު ޖަމިއްޔާއިން ބުނެފި އެވެ.

ދުނިޔޭގައި އަހަރަކު 10 މިލިއަން މީހުން މި ބަލީގައި މަރުވާއިރު، އޭގެ ތެރެއިން 40 ޕަސެންޓް މީހުންނަކީ ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅީގައި ނުރަގަޅު އެކި އާދަތަކުގެ ސަބަބުން މަރުވާ މީހުން ކަމަށް ދުނިޔޭގެ ސިއްހަތު ޖަމިއްޔާ (ޑަބްލިއުއެޗްއޯ) 2023 ވަނަ އަހަރުގެ ގެ ތަފާސް ހިސާބުތަކުން ދައްކަ އެވެ.

ޑަބްލިޔުއެޗްއޯގެ އިންޓަނޭޝަނަލް އެޖެންސީ ފޯ ރީސާޗް އޮން ކެންސަ އިން ބުރާސްފަތި ދުވަހު ބުނި ގޮތުގައި ކެންސަރު ބަލީގެ މީހުން ގިނަވާނެ ކަމަށް ބެލެވޭ މައިގަނޑު ސަބަބުތަކުގެ ތެރޭގައި ދުންފަތާއި ރަލާއި އެކަށީގެންވާ ވަރަށް ވުރެ ބަރުދަން އިތުރުވުން އަދި ވައި ނުސާފުވުން ހިމެނެ އެވެ.

"އަލަށް ކެންސަރުގެ 35 މިލިއަން ކޭސް 2050 ވަނަ އަހަރު ފެންނާނެ ކަމަށް ލަފާކުރެވޭ،" މިއީ 2020 ވަނަ އަހަރުގެ އަދަދު ކަމަށްވާ 20 މިލިއަނާ އަޅާބަލާއިރު 77 ޕަސެންޓް އިތުރުވުންކަން ފާހަގަކުރަމުން ބުނެފައިވެ އެވެ.

އެ އިދާރާއިން ބުނި ގޮތުގައި މުޅި ދުނިޔޭގައި ކެންސަރު މިހާ ބާރުމިނުގައި އިތުރުވަމުންދާ ސަބަބުތަކަށް ބަލާއިރު އާބާދީ މުސްކުޅިވަމުން ދިއުމާއި މީހުންގެ ދިރިއުޅުމަށް އަންނަ ތަރައްގީއާ އެކު ކެންސަރަށް މަގު ފަހިވާ ކަންކަމަށް މީހުން ހުށަހެޅޭ މިންވަރު އިތުރުވުން ހިމެނެ އެވެ.

"ދުންފަތުގެ އިސްތުމާލުކުރުމާއި ރާ ބުއިމާއި އެކަށީގެންވާ ވަރަށް ވުރެ ބަރުދަން އިތުރުވުމަކީ ކެންސަރު އިތުރުވާ މައިގަނޑު ސަބަބުތައް ކަމަށް ވާއިރު ވައި ނުސާފުވުމަކީ ވެސް ކެންސަރަށް މަގު ފަހިވާ ތިމާވެއްޓާ ގުޅޭ ސަބަބެއްގެ ގޮތުގައި އަދިވެސް އެބަ އޮތް."

ކެންސަރާ ގުޅޭ ގޮތުން ހެދި ދިރާސާއަށް ފަހު ބުނެފައިވަނީ މި ބަލީގެ ކޭސްތައް ނިސްބަތުން އެންމެ ގިނަވާނީ އެންމެ ބޮޑަށް ތަރައްގީވެފައިވާ ގައުމުތަކުގައި ކަމަށެވެ. އެ ގައުމުތަކުން 2050 ވަނަ އަހަރު އަލަށް 4.8 މިލިއަން ކޭސް ފެންނާނެ ކަމަށް އަންދާޒާކޮށްފައިވެ އެވެ. އެކަމަކު ކޭސްތަކުގެ އަދަދަށް ބަލާއިރު ކެންސަރު އެންމެ ގިނަވާނީ އެންމެ ކުޑަކޮށް ތަރައްގީވެފައިވާ ގައުމުތަކުގައި ކަމަށް ވަނީ ލަފާކޮށްފަ އެވެ.

ކެންސަރަށް ފަރުވާ ކުރުމުގެ ގާބިލްކަން ކުޑަ ގައުމުތަކަށް މިއީ ވަރަށް ބޮޑު ބުރަޔަކަށް ވާނެ ކަމަށާއި އެ ބަލީގައި މަރުވާ މީހުންގެ އަދަދު ވެސް ކޭސްތަކުގެ އަދަދާ އެކު ދެ ގުނައަށް 2050 އާ ހިސާބަށް ދާއިރު އިތުރުވާނެ ކަމުގެ ކަންބޮޑުވުން ވަނީ ރިޕޯޓްގައި ފާޅުކޮށްފަ އެވެ.

ކެންސަރުގެ ކުރީކޮޅުގެ ސްޓޭޖްތަކުގައި ލޭގައި ޓީއުމަރުގެ ޑީއެންއޭ ލެވެލް ހުންނަލެއް މަދުވިޔަސް، ބަލި ހުރިކަން ދެނެގަނެވޭނެ ގޮތް މި ޕްރޮގްރާމުން ލިބެ އެވެ. އަދި މިއީ ކެންސަރު ހުރިކަން ބަލީގެ ވަރަށް ކުރީކޮޅު ދެނެގަތުމުގެ ގާބިލްކަން ހުރި ޓެސްޓެއް ކަމަށް ސައިންސްވެރިން ގަބޫލުކުރެ އެވެ.

އަޅާނުލާ ދޫކޮށްލައިގެން ނުވާނެ ކެންސަރުގެ ފަސް ނިޝާނެއް

• ޑައެޓްކުރުމަކާ ނުލައި ބަރުދަން ކުއްލިއަކަށް މާބޮޑަށް ލުއިވަމުން ދިއުން

• ކުޑަކަމު އަދި ބޮޑުކަމުދާ އެއްޗެހީގައި ލޭ ހުރުން

• ކެއްސާލުމުން ލޭ އައުން

• އުރަމަތީގައި، ކުރިމަތިފަރާތުގައި، ކަރުގެ ދެ ފަރާތުގައި އަދި ކިހިލިފަތްދޮށުގައި ގަނޑު ނުވަތަ ގޮށް ހުރުން

• ބުނަން ނޭނގޭ ކަހަލަ ތަދާއި ވޭން ހަށިގަނޑުގައި ހުރުން.

ޖާނަލް އޮފް ޖީނޯމް ބައޮލޮޖީގައި ޕްރޮފެސަރު ލިޔުއްވާފައިވާ މި ރިޕޯޓުގައި ވިދާޅުވެފައިވާ ގޮތުގައި ޓިއުމަރެއްގައި ގިނައިން ޑީއެންއޭ ހުރި މިންވަރަކުން ލޭގެ ސާމްޕަލްގައި ވެސް އެ ޑީއެންއޭ ހުރުމުގެ ފުރުސަތު އޮވެ އެވެ. އަދި ކެންސަރު ހުރިތޯ ބަލަން ހަދާ ޓެސްޓުގެ ނަތީޖާ ރަނގަޅަށް ނެރެވެނީ ވެސް މިގޮތަށް ލޭގައި ޑީއެންއޭ ގިނަވި ވަރަކަށެވެ.

ދުނިޔޭގެ ކެންސަރު ބަލީގެ ދުވަހު ސަރުކާރުން ނިންމާ ފިޔަވަޅެއް އެނގެން ބޭނުން ރައްޔިތުން ވަރަށް ގިނައެވެ. ކެންސަރުގެ ހޮސްޕިޓަލްތައް ގާއިމްކުރުމާއި ރާއްޖޭގެ ތެރޭގައި ޚާއްޞަ މެޑިކަލް ޕްރޮފެޝަނަލުން ތަމްރީނުކުރުމަކީ ހުރިހާ ރައްޔިތުންނަށްވެސް ލިބޭނެ ފައިދާހުރި، އަދި އޯގާތެރި ކެންސަރުގެ ފަރުވާ ކަށަވަރުކުރުމަށް އެޅޭ އަސާސީ ފިޔަވަޅުތަކެއްގެ ގޮތުގައި ދެކެމެވެ. މިދުވަހު ސަރުކާރަށް އިލްތިމާސް ކުރަނީ، ބޮޑުވަމުން އަންނަ ކެންސަރުގެ މައްސަލައަށް ހައްލެއް ހޯދައިދީ، ރައްޔިތުންގެ ހެޔޮ ދުޅަހެޔޮކަމަށް އިސްކަންދޭ ސިއްހީ ނިޒާމެއް އުފެއްދުމުގެ އަވަސްކަން ދެނެގަނެ މަސައްކަތް ކުރުމަށެވެ.

މިއަދު ދުނިޔޭގެ ކެންސަރު ބަލީގެ ދުވަސް ފާހަގަކުރަމުންދާއިރު، މިއަހަރުގެ ޝިއާރަކީ "ފަރުވާގެ ފަރަގު ކުޑަކުރަމާ" އެވެ. މި ދުވަސް ފާހަގަކުރުމުގައި އެންމެ އިސްކަމެއް ދެވެނީ ބައްޔާމެދު މީހުން ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކޮށް، މިބަލިން ރައްކާތެރިވެ ތިބުމަށް ކުރެވިދާނެ ކަންކަމާއި އަދި ބަލި ޖެހުމުން ފަރުވާ ހޯދޭނެ ގޮތާމެދު މައުލޫމާތު ފޯރުކޮށްދިނުމަށެވެ.